Alles

Arts in Health professionals gebruiken verschillende benaderingen om het welzijn van patiënten en personeel in de gezondheidszorg te ondersteunen, zowel in ziekenhuizen als in instellingen voor langdurige zorg. Dit kan variëren van het luisteren naar opnames tot een live optreden aan het bed van een patiënt, of het laten meezingen en spelen van personeel en familie, tot het improviseren van nieuwe muziek met patiënten en naasten.

In het ziekenhuis
Livemuziek in ziekenhuizen is een prachtig voorbeeld van hoe kunst welzijn en gezondheid kan versterken. Het project Muziekmaatjes, waar muziekschool Boedijn en Dijklander Ziekenhuis een meerjarige samenwerking zijn aangegaan, zorgt door livemuziek op de kinderafdeling voor momenten van ontspanning, ontsnapping en plezier bij kinderen en hun ouders. Een ander mooi initiatief specifiek voor kinderen is De Liedjesfabriek waar kinderen onder begeleiding van een muziekprofessional hun eigen liedje schrijven en opnemen. Kinderen uit heel Nederland kunnen bij De Liedjesfabriek een nummer maken over het onderwerp dat zij kiezen en in de muziekstijl die bij hen past.

Muziek wordt ingezet op meer afdelingen in het ziekenhuis, bijvoorbeeld op de Intensive Care door het initiatief MuzIC. MuzIC werkt in ziekenhuizen door heel Nederland. Samen met de aangesloten ziekenhuizen streeft MuzIC naar een sneller herstel en het beperken van de impact die een IC-opname kan hebben op patiënten Ook de organisatie ‘Muziek aan bed’ verzorgt muzikale interventies op verschillende afdelingen van ziekenhuizen verspreid over Nederland.

In langdurige zorginstellingen en thuis
Muziek voor gezondheid en welzijn is er ook bij mensen thuis en bij bewoners van verpleeghuizen, revalidatiecentra en hospices. Zo brengt ‘Muziek aan Bed’ met het programma ‘Muziek aan tafel’ livemuziek bij dementerende bewoners van verpleeghuizen om samen te zingen, bewegen, dirigeren of luisteren.

Ook Mimic en Embrace zijn voorbeelden van organisaties die muziek in instellingen en in de thuissituatie aanbieden. Embrace richt zich bovendien op doelgroepen binnen het sociaal domein, bijvoorbeeld met het project ‘Slagkracht’ om sociale cohesie te vergroten.  Zowel Embrace Nederland als Mimic verzorgen daarnaast workshops voor zorgprofessionals en mantelzorgers, waarbij zij leren hoe ze muziek kunnen integreren in de dagelijkse omgang met patiënten en familieleden.

Wat de wetenschap zegt
Er zijn aanwijzingen dat muziek bijdraagt aan herstel van ziekte, vermindering van pijn, stress, angst en depressie. Er zijn zelfs aanwijzingen dat muziek de reacties van het afweersysteem ten gunste kan beïnvloeden. In de thuissituatie kan muziek veel betekenen voor mensen met onder andere neurologische aandoeningen, zoals mensen die een beroerte hebben doorgemaakt, mensen met de ziekte van Parkinson of mensen met dementie.Specifiek bij mensen met neurologische aandoeningen lijkt muziek positieve effecten te hebben op de activatie van gebieden in de hersenen die betrokken zijn bij denken, voelen, beweging en emotie. In coronatijd gaven de hoogleraren Dick Swaab en Erik Scherder een interessant publiekscollege over ‘Muziek en het brein’ waarin de positieve effecten van muziek mooi uitgelegd worden. Muziek kan ook een krachtig middel zijn voor zorgmedewerkers en mantelzorgers: muziek geeft hen ontspanning en zorgt dat je even op een andere manier als zorgprofessionals samen bent en reflecteert. Onderzoeksresultaten van Mimic tonen verder dat muziek leidt tot een versterkt contact tussen patiënten en verpleegkundigen en een toename van compassie van verpleegkundigen.

Organisaties in Nederland op het gebied van muziek in de gezondheidszorg
Er zijn nog veel meer organisaties die muziek aanbieden in de gezondheidszorg, zoals ziekenhuizen, de langdurige zorg en het sociale domein. Zie bijvoorbeeld:

• Bedside Buskers
• Muziekids
• Zingen in de Zorg
• Hier is Muziek!
• Muziek voor de Zorg 
• Genetic choir
• REVA BEATS
• Stichting Muziek in Huis
• Zing mee in het Participatiekoor
• Bedside Singers – Zingen voor de ziel op reis) 
• MuzIC
• Mimic muziek
• ThuisMuziekZorg
• De Liedjesfabriek 
• Muziek Aan Bed

‍

The Summer School introduces students to the emerging field of arts in health, and how it uses creative practices to provide care, support wellbeing, and encourage healthy living. Students experience the theory, practice, and ethics of using the arts to support care and wellbeing.

“The Summer School brings together a diverse group of people, to build a common understanding of how arts is health works,” says Ferdinand Lewis, director of education for Arts in Health Groningen (AiHG). “They leave the School as a community of learners, ready to explore how they might want to contribute to the field.”

The week-long Summer School is designed for people at different points in their careers, and is open to mid-career graduates of MBO, HBO, and universities, as well as current students at any of those institutions. “Establishing a permanent place for the arts in our healthcare system will require professionals who can work across sectors, disciplines and traditional roles,” Lewis says. 

The Summer School introduces students to the scientific research on how the arts are being used to re-humanise the health professions, to support wellness and recovery, and to encourage healthy living. The curriculum includes an innovative pedagogical approach that integrates the learning of theory and practice together in a unique workshop setting. “Students are immersed in the practice of arts in health right away,” Lewis explains, “while they are also learning the science and theory that explains the field. They follow up on those experiences with structured reflection, to integrate experience and knowledge”. 

Each student is encouraged to formulate their own goals for working in the field. The School’s unique teaching-learning strategy, plus the wide diversity of backgrounds among the students, means that each graduate takes away their own set of tools, ideas, and inspirations. One graduate reported, “For me it was about getting to know what is out there in the field”, while in contrast, another student in the same cohort said that she learned how to work in the field of art in health, and to organise her own programmes. 

Finally, all of the teaching and learning in the Arts in Health Summer School occurs in a community of people exploring their common passion for this exciting new field. Students who complete the School can receive an official ‘digital credential’ from the University of Groningen to use on CV’s. They also have the opportunity to join Arts in Health Learning Community, especially for former Summer School students, which meets every six weeks to share knowledge, discuss current issues, and build a network across the Netherlands and EU. 

Development of the Summer School
The Summer School was first piloted in June of 2023. AiHG’s program director Kirsten Krans said, “We made 15 spaces available for students, and all of them were filled right away. So many people want to learn how the arts can support care in hospitals, long-term care, and in our communities!” 

Since that 2023 pilot program, the Summer School has quickly evolved. In 2024, AiHG was awarded support from the University of Groningen to develop a formal summer school curriculum. AiHG partnered with the Aletta Jacobs School of Public Health, University College Groningen, Prins Claus Conservatorium; the Faculty of Religion, Culture & Society at the University of Groningen; the Vrije Universiteit Amsterdam: and the University of Hamburg for the 2024 Summer School. Enrollment was increased to 25, for which the Summer School received more than 50 applications in 2024 and 2025. Accepted students included visual and performance artists, medical doctors, social workers, university assistant professors, undergraduate students, administrators, and policy makers. Lewis says, “In the Netherlands and EU, the Arts in Health field needs people from a variety of backgrounds, all learning and working together. The Summer School was created to facilitate that”.      

Learn more

Wiesje Gunnink, beeldend kunstenaar | Afdeling Orthopedie

“Het ziekenhuis voelde in het begin als een overweldigend doolhof. Ik begon met rondkijken, kennismaken en zoeken naar momenten voor kleine kunst pauzes. Niet iedereen had meteen zin om mee te doen, maar al snel voelde ik me welkom – vooral bij de artsen, wiens openheid uitnodigde tot samenwerking. Het werken met zorgprofessionals voelde als een ontbrekend puzzelstukje: ineens vielen mijn artistieke praktijk en mijn achtergrond in een zorgfamilie samen. Ik vertaalde mijn indrukken in gedichten en beeldend werk, en ontdekte parallellen tussen kunst en zorg: precisie, herhaling en toewijding. Samen maakten we werk door lijnen te tekenen zonder te kijken, draden te trekken, te knippen, te plakken, en te reflecteren op hoe verleden, heden en toekomst elkaar ontmoeten in zorg.”

Emma Berentsen, performancemaker | Afdeling Hepato-Pancreato-Biliaire (HPB)

“Aan het begin van het project liep ik mee met verschillende medewerkers van de HPB-afdeling: van het observeren van levertransplantaties tot het bijwonen van patiëntgesprekken met verpleegkundigen. Ik merkte hoe flexibel iedereen moest omgaan met tijd en besloot daarom tien minuten in de wekelijkse teamvergaderingen te reserveren voor een artistiek moment: Emma’s Dilemma’s. Het vinden van tijd en ruimte voor kunst was niet altijd eenvoudig, en in het begin voelde ik me soms overbodig tussen mensen met ‘echte’ taken. Maar naarmate ik dichter bij het team kwam, voelde ik me meer op mijn plek. Een levertransplantatie meemaken voelde bijna als het kijken naar een kunstwerk: de precisie, het ritme en de stille samenwerking tussen chirurgen leken op een choreografie. Een van de hoogtepunten was toen iedereen samen blackout-gedichten maakte. In die momenten zag ik kleine tekenen van verbondenheid en kwetsbaarheid: medewerkers die iets van zichzelf lieten zien buiten hun professionele rol.”

Eva Koopmans, relationeel kunstenaar en ontwerper | Afdeling Geestelijke Verzorging

“Geestelijk verzorgers hebben een bijzondere positie in het ziekenhuis: veel vrijheid, en tegelijk diepe aandacht voor de mens achter de patiënt. Ik had verwacht met hen mee te gaan naar patiëntbezoeken, maar om privacyredenen kon dat niet. In het begin voelde dat beperkt, maar al snel werd het een bron van inspiratie. Ik realiseerde me dat hun werk vaak onzichtbaar blijft binnen de ziekenhuisstructuur – letterlijk en figuurlijk. Een keer ging ik zelfs op zoektocht door het ziekenhuis om hun werkruimte te vinden, en ontdekte dat maar weinig mensen wisten waar die was. Die onzichtbaarheid werd het hart van het project: hoe kunnen we hun werk zichtbaar en tastbaar maken? Samen werken we nu aan een artistieke verbeelding van de ruimte van veiligheid die zij met patiënten opbouwen – een ruimte waar alles gezegd mag worden en niets opgelost hoeft te worden. Ik voel me intussen thuis in het ziekenhuis, als onderdeel van een team waarvan de stille aanwezigheid zich als inkt in water verspreidt.”

Morgan Ton, beeldend kunstenaar en filmmaker | Beatrix Kinderziekenhuis

“Ik begon door mee te lopen met verpleegkundigen, artsen en palliatieve zorgverleners om hun werkdruk, ritmes en perspectieven op zorg te begrijpen. Zo kon ik een kunstproject vormgeven dat hun werk niet zou verstoren en wat op eigen initiatief kon worden uitgevoerd. Ik hoopte hiermee wat speelsheid en plezier te kunnen brengen in hun drukke werkdag. Wat mij erg verraste, was hoe streng veel medewerkers waren voor hun eigen creativiteit. Daarom vroeg ik hen bij de eerste opdracht om zichzelf of een collega te tekenen zoals een kind dat zou doen: met felle kleuren en fantasie, om zo meer ruimte te maken voor 'imperfecte' kunst. De resultaten waren verrassend en speels. Vanuit deze activiteit ontstond ook een nieuwsgierigheid naar hoe patiënten hun zorgverleners zien. Daarom maakte ik een tweede opdracht waarin zorgverleners aan patiënten vroegen om getekend te worden. Meestal was ik aanwezig bij deze tekenmomenten en het was erg mooi om te zien hoe deze vraag leidde tot momenten van connectie, afleiding en plezier. Het moedigde zorgmedewerkers aan om met hun patiënten te zitten zonder medische aanleiding, en om van rol te wisselen door zelf geobserveerd te worden.”

Anne Varekamp, ontwerper en beeldend kunstenaar | Afdeling Communicatie & Marketing

“Op de communicatieafdeling onderzoek ik hoe creativiteit werkdruk kan verlichten zonder de dagelijkse routines te verstoren. We ontdekten dat korte, vooraf geplande creatieve sessies het beste werkten. In het begin waren veel medewerkers terughoudend – opmerkingen als ‘ik kan dit niet’ hoorde ik vaak – maar tegen het einde van de sessies waren die gevoelens meestal verdwenen. Deze workshops werden momenten van onderlinge verbinding, en al snel ging het rond dat ze leuk, ontspannend en een fijne manier waren om collega’s van andere teams te ontmoeten. Vaak voelde men zich te druk of zag men niet meteen de waarde ervan, maar gaandeweg won hun nieuwsgierigheid. Het proces vroeg geduld, want ik wilde dat het organisch zou ontstaan. De gesprekken die tijdens de sessies ontstonden waren voor mij het meest waardevol: mensen voelden zich veilig genoeg om zich open te stellen, niet alleen over werk, maar ook over persoonlijke dingen. En voor mij als kunstenaar was het bijzonder om te zien hoe deelnemers zichzelf verrasten met hun eigen creativiteit.”

Het project Muziekmaatjes brengt live muziek naar kinderen en hun families op de kinderafdeling van het Dijklander Ziekenhuis in Hoorn. Van november 2024 tot oktober 2025 maken speciaal opgeleide muziekdocenten van Muziekschool Boedijn muziek met en voor kinderen en hun families op de afdeling.

De muzikale sessies vinden twee keer per week plaats. s’Ochtends worden de muziekdocenten gebrieft door het medisch pedagogisch team om de muziek af te kunnen stemmen op iedere patiënt. Zo krijgt een pasgeborene bijvoorbeeld rustige tonen te horen, een achtjarige een vrolijk en energiek liedje, en kan een tiener een ukeleleles volgen. Ouders worden tijdens de sessies ook aangemoedigd om mee te doen.

Het Muziekmaatjes-programma is een aanvulling op de zorg van medisch en verpleegkundig personeel en ondersteunt het welzijn van zowel de kinderen als hun families.
Lees meer over Muziekmaatjes in het artikel van het Noordhollands Dagblad.

Volgens projectleider Ciska Ruitenberg ontstond het idee voor het programma al in aanloop naar de Arts in Health Summer School in juni 2024. Ruitenberg, een ervaren muzikant en muziekdocent, was toen in gesprek met Dijklander-kinderarts Noud Drewes, die graag live muziek wilde inzetten tijdens de behandeling en het herstel van zijn jonge patiënten. Ruitenberg: “Als docent weet ik hoe live muziek de stemming van jongeren kan verbeteren. Het idee van een pilotprogramma in het ziekenhuis tilt dat naar een hoger niveau.”

Samen met Drewes en ziekenhuispersoneel ontwikkelde Ruitenberg een voorstel voor de pilot Muziekmaatjes. Een van de fondsen die de pilot ondersteunen is het VSBfonds, dat zich richt op projecten in het sociale domein. VSB werkt samen met Arts in Health Netherlands en Muziekmaatjes om de pilot te evalueren.

Het evaluatieonderzoek wordt uitgevoerd door Ferdinand Lewis, wetenschappelijk directeur van Arts in Health Netherlands, en onderzoeker Nina van den Berg. Van den Berg: “We evalueren de uitvoering en de impact van het programma. We kunnen straks zien hoe het programma werkt, wat er aangepast moet worden en hoe het op een duurzame manier voortgezet kan worden.” Op termijn hopen de projectpartners het programma uit te breiden naar andere afdelingen, waaronder de kinderafdeling van de Dijklander-locatie in Purmerend.

Al tientallen jaren laten wetenschappelijke studies zien dat kunst een krachtig middel kan zijn om stress en pijn bij patiënten te verminderen. Kunst draagt bij aan een gevoel van comfort en veiligheid in het ziekenhuis, en kan zelfs bijdragen aan een kortere opnameduur. Muziek helpt patiënten omgaan met ingrijpende behandelingen en versterkt het gevoel van menselijkheid en verbondenheid in een vaak klinische omgeving.

“Vooral voor kinderen in behandeling kan kunst helpen om echte verbinding te ervaren met hun ‘ziekenhuisfamilie’,” zegt Van den Berg. “Dat gaat niet alleen om hun dierbaren, maar ook om de zorgverleners en de musici die bij het traject betrokken zijn.”

Het doel van het programma is om kinderen in het ziekenhuis een gevoel van verbondenheid en normaliteit te geven. Lewis licht toe: “Deze musici zijn getraind om aan te voelen wat een kind nodig heeft, zonder ze onder druk te zetten om mee te doen. Als een kind zich goed genoeg voelt om muziek te luisteren – en zéker als het wil meedoen – dan maakt dat iets in hen wakker: het deel dat nieuwsgierig is, vrolijk, en vrij om zelf keuzes te maken.”

Voor ouders kan dat moment ook van grote waarde zijn. “Zien dat het goed gaat met hun kind – hoe klein het moment ook is – helpt  gezinnen zich weer even normaal en verbonden te voelen,” aldus Lewis.

Voor Ciska Ruitenberg en haar Muziekmaatjes-team draait het project om veel meer dan muziek alleen. “We komen niet met een vast programma,” zegt ze. “Het gaat om aanwezig zijn en inspelen op wat een kind of gezin op dat moment nodig heeft." Soms is dat een rustig deuntje, soms maken we samen een nieuw liedje. Het zijn kleine momenten, maar ze kunnen echt het verschil maken.

Meer weten over muziek voor kinderen in ziekenhuizen?

Wetenschappelijke studies tonen aan dat live muziek kinderen in het ziekenhuis kan helpen emoties te reguleren, angst te verminderen en zich meer op hun gemak te voelen in de stressvolle omgeving (Giordano et al., 2020; Blackburn, 2020a; Bush et al., 2021). Muziek kan leiden tot een verlaagde hartslag en ademhaling, of tot een kalmte die in sommige gevallen het gebruik van medicatie kan verminderen (Colwell et al., 2013; Grebosz-Haring & Thun-Hohenstein, 2018).

Live muziek kan kinderen helpen hun aandacht te verleggen van pijn en ongemak bij medische handelingen (Sundar et al., 2016; Uggla et al., 2019). Bij langdurige ziekenhuisopnames is live muziek in verband gebracht met een verminderd gevoel van passiviteit en een groter gevoel van controle – vooral wanneer de muziek persoonlijk of geïmproviseerd is (Colwell et al., 2013).

Muziek kan zelfs in een klinische omgeving een gevoel van normaliteit en verbinding creëren, waardoor families en zorgverleners zich meer een “ziekenhuisfamilie” voelen (Blackburn, 2020b; Giordano et al., 2021). Voor ouders kan deelname aan de interventie hun gevoel van betrokkenheid bij de zorg voor hun kind versterken, wat op zijn beurt helpt om zowel ouder als kind zich veiliger en meer gesteund te laten voelen (Preti & Welch, 2011; Yates et al., 2018).

Blackburn, C. (2020a). Family members' perceptions of a Singing Medicine project in a children's hospital. Nursing Children and Young People, 32(1), 23–29.

‍Blackburn, C. (2020b). Music-making for hospitalized children and their families: A qualitative thematic analysis of Music-Making Sessions in a UK children’s hospital. Music and Medicine, 12(1), 45–56.

‍Bush, A. M., O'Malley, A., & Peterson, B. M. (2021). Music therapy as an adjunctive treatment in the management of stress for patients being weaned from mechanical ventilation. Journal of Music Therapy, 58(1), 14–36.

‍Colwell, C. M., Edwards, R., & Hernandez, E. (2013). The use of music therapy in pediatric oncology: A case review. Music Therapy Perspectives, 31(2), 162–166.

‍Giordano, F., Rutigliano, C., De Leonardis, F., Rana, R., Neri, D., Brienza, N., & Santoro, N. (2021). COVID-19 and absence of music therapy: Impact on mother-child dyad during invasive procedures in pediatric oncology. The Arts in Psychotherapy, 75, 101839.

‍Grebosz-Haring, K., & Thun-Hohenstein, L. (2018). Music therapy for children and adolescents. European Journal of Pediatrics, 177(6), 919–923.

‍Preti, C., & Welch, G. F. (2011). Music in a hospital setting: A multifaceted experience. British Journal of Music Education, 28(3), 329–345.

‍Sundar, S. S., Kim, J., & Zhang, B. (2016). Music for pain relief: Effects on pain intensity and perceived control over pain. Journal of Music Therapy, 53(4), 441–459.

‍Uggla, L., Mårtenson Blom, K., Bonde, L. O., Gustafsson, B., & Wrangsjö, B. (2019). An explorative study of qualities in interactive processes with children and their parents in music therapy during and after pediatric hematopoietic stem cell transplantation.

Yates, T., Stanyon, M. R., & Sampson, E. L. (2018). The role of music therapy in the care of hospitalized children: A systematic review of literature. Journal of Pediatric Nursing, 43, 45–52. 

‍

Social prescribing is a strategy to help people with health conditions that do not require clinical treatment. A person suffering from grief, loneliness, addiction, or unemployment (for example), can be referred to a trained ‘wellbeing coach’ who helps that person make a personalized plan to engage in activities, events or training with community groups, non-profits, workshops, cultural institutions, and others. Participatory arts practice can be one of the ‘prescriptions’.  

The UK is widely implementing social prescribing programmes, and the Netherlands and other countries are exploring it as well. The Dutch pilot programmes was implemented nationwide with some promising results and encouragement from insurers, primary care physicians, and patients. Read more about the Dutch version of social prescribing within the project Welzijn op Recept.

Social prescribing

• Recognises that a person's health is determined in part by social, economic and environmental factors.
• Approaches health positively, focusing on what a person is able to do, instead of on what they cannot. The person is encouraged to become active in caring for their own wellbeing. 
• Can help build social connections that support a variety of health outcomes.

The social prescribing strategy shows promise for supporting certain arts in health practices in the community. However, that is only one aspect of the field, and does not address the role that arts in health can plan in care institutions, for example.

One of the goals of the National Agenda is to “Develop a diverse and unified field of education and practice”. An action item attached to that goal is to build ‘consensus on a common terminology’ for the arts in health field. To that end, we offer a set of glossary terms. Note that many of these terms have quite different implications or meanings in different sub-areas of arts in health. This list is offered as a starting point for developing a common terminology.  ‍

Administrators - These are the directors or managers of programmes, organisations, and institutions that have a health interest. Administrators could come from the private sector, though most often they are in public-focused institutions and organisations.  

AiH continuum of practices - This refers to the diversity of practices that make up the field of arts in health, all of which focus on care and support for wellbeing. This includes participatory arts, arts therapy, design for health, and others. 

Arts in health - The use of creative art-making to support health and wellbeing. 

Bedside art-making - Facilitating active art-making with patients with patients who are in bed, in care facilities. This can be either a non-therapeutic participatory activity, or a creative arts therapeutic intervention. The term distinguishes this type of practice from staff-focused art-making, and community-based arts in health, and others. 

Care - This important term refers to the support for a person’s wellbeing that is provided or supported by arts in health practice. Care is the characteristic distinguishing arts in health from other types of arts activities. In creative arts therapies, care can focus on treatment and predictable health outcomes, whereas in participatory arts in health, care focuses more on general support for wellbeing or supporting care by some other provider. Care is delivered not only in the creative practice, but also in the ethics and professionalism of the practitioner. 

Care aesthetics - The study of the aesthetic aspects of care. 

Compassion fatigue - Emotional and/or physical exhaustion experienced by formal and informal caregivers leading to diminished ability to empathise, inability to work, depression and other negative health outcomes. 

Community-based arts - Arts activities based in community settings, most often projects and programmes directly involving community members. 

Creative expression - The use of various art forms to express oneself creatively, sometimes used in describing arts support for mental and emotional wellbeing.

Creative arts therapies - Art-making as a medium for healing and self-expression, practiced by licensed therapists with specialised therapeutic training. 

Cultural participation - Community participation in cultural activities, for example attending concerts or festivals, museums, community events, as well as participation in amateur art-making. 

Cultural programmes in long-term care - Arts and cultural activities designed to enhance the quality of life of residents in long-term care.

Ethical and care protocols - Guidelines and standards for ethical behavior and care practices in care settings. These are likely different depending on whether the professional is doing participatory arts or arts therapies.   ‍

Expressive or creative movement - Similar to dance, these are movement-based arts activities supporting health and wellbeing.

Funders - These may include governments at any level, institutions (for example schools, insurers, etc.) and organisations (e.g., non-profits or community organisations). Funders include some private sector organisations (health insurers, for instance) as well as the public sector. 

Intersectoral collaboration - Efforts between public institutions (healthcare, arts education, etc.) to achieve common goals. May take the form of projects, programmes, or policies to address issues and pursue goals across social sectors, for example the arts and healthcare. 

Medical humanities - An interdisciplinary humanities field (arts, literature, philosophy, etc.) in medical education and practice.

Participatory arts - In AiH practice, activities that actively involve both participants and artists in art-making. Participatory practice also has implications for the inclusion of marginalised people.

Patient activation - Encouraging patients to engage actively in their own wellbeing and health care.

Person-centred care - Healthcare that focuses on the individual's specific health needs and desired health outcomes.

Positive health - A health concept that emphasizes the ability to adapt and self-manage in the face of social, physical, and emotional challenges.

Practitioners - Arts in health practitioners are skilled in using arts practices to support wellbeing. Practitioners build participation in art-making, working with participants who have no experience in art-making, or helping people who want to make art at higher levels of skill. 

Resilience - The ability to resist illness or harm, and/or the capacity to recover from illness or harm. Resilience can be applied to individual wellbeing, or to groups, places, or populations. 

Resources - This might refer to person hours, money, useful physical things like office space or equipment, but also experience, ideas, useful documents, databases, etc. 

Science - This term refers to existing and recent literature, most often in peer-reviewed journals. The terms could refer to health sciences research, but also social sciences, and also humanities research.

Scientific research - This most often refers to the production of new knowledge, and peer-reviewed publications. The term ‘research’ is technically appropriate to describe programme evaluation, though in practicethis can be confusing.   

Social inclusion - Activities in support of including marginalised individuals or groups.

Spiritual care - A holistic, person-centred approach to care, allied with arts in health, that supports psychological, social, and existential wellbeing.

Support for caregivers - Arts in health strategies aimed at providing relief and support to both formal and informal caregivers.

Support for care recipients - Arts activities aimed at improving the wellbeing of individuals receiving care, in hospitals, long-term care facilities, and home care.  

Therapeutic goals - Specific health outcomes that are goals in creative arts therapies. 

Value-based healthcare - An economic model of healthcare delivery that attempts to shift the value of healthcare from the healthcare provider to the patient, emphasizing outcomes and patient satisfaction as goals.

‍

Interesse in duurzame Arts in Health programma's groeit in Nederland. Het toenemende aantal succesvolle Arts in Health projecten stimuleert bestuurders, financiers, overheden, onderzoekers en kunstenaars om de rol die kunst kan spelen in zorg en ziektepreventie te onderzoeken. 

Arts in Health Nederland heeft een whitepaper geïnitieerd om de huidige situatie in kaart te brengen en de agenda voor de toekomst te bepalen. De whitepaper gaat in op de structuren die in Nederland nodig zijn om Arts in Health programmering systematisch te ondersteunen, mensen op te leiden en om onderzoek en beleidsvorming te stimuleren. De white paper is een eerste stap op weg naar een duurzaam veld van Arts in Health.

De whitepaper:

• biedt een uniform statement vanuit de wetenschap, de overheid en de private sector over de situatie in Nederland met betrekking tot Arts in Health, en de behoefte aan een duurzaam veld.
• Initieert en activeert netwerken, kennisdeling en samenwerkingsverbanden die nodig zijn om het veld van Arts in Health in Nederland verder te ontwikkelen. 
• bepaalt de agenda voor het opzetten van een stabiele, duurzame praktijk, onderwijs en onderzoek op het gebied van Arts in Health.

Creatieproces van de whitepaper

Arts in Health Nederland stelde een stuurgroep samen van koplopers in het veld, waaronder vertegenwoordigers van de Rijksuniversiteit Groningen, Leyden Academy on Vitality and Ageing, Universitair Medisch Centrum Groningen, Vrije Universiteit Amsterdam en Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA).

Om bekendheid te geven aan het initiatief en een breder netwerk van partners erbij te betrekken, organiseerde de stuurgroep in oktober 2022 een startbijeenkomst op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Het eerste concept van de white paper werd opgesteld door de stuurgroep en co-auteurs. Dat concept diende als uitgangspunt voor reflectie en discussie met een breder nationaal netwerk in drie rondetafelsessies in verschillende delen van het land. Bij elke rondetafel droegen deelnemers bij aan discussies en brainstormsessies over de praktijk, het onderwijs, het onderzoek en het beleid van Arts in Health.

Deelnemers waren onder meer zorgprofessionals, kunstenaars, onderzoekers, beleidsmakers, managers, docenten, praktijkmensen, ervaringsdeskundigen en bestuurders, die met elkaar bespraken hoe Arts in Health een duurzaam veld kan worden in Nederland. De rondetafelgesprekken werden in juni en juli 2023 georganiseerd i.s.m. Leyden Academy, Kunstloc Brabant en Universitair Medisch Centrum Groningen.  

Elk van de drie rondetafelgesprekken richtte zich op een ander domein: ziekenhuiszorg, langdurige zorg en het sociale domein. Voor impressies van de rondetafelgesprekken kunt u de samenvattingen lezen:

• Arts in Health in de langdurige zorg | Co-host Leyden Academy
• Arts in Health in het sociaal domein | Co-host Kunstloc Brabant
• Arts in Health in de ziekenhuiszorg | Co-host University Medical Center Groningen

Publicatie, event en overhandiging

Meer dan 200 mensen hebben bijgedragen aan de uiteindelijke versie van het whitepaper. De publicatie is ontworpen door het ontwerpbureau JUST, dat ook de Arts in Health Netherlands identiteit en website ontwierp. De whitepaper is uitgegeven door de Rijksuniversiteit Groningen Pers, en publiekelijk gelanceerd tijdens het evenement Care through Creativity in het Grand Theatre in Groningen op 16 februari 2024. Dat feestelijke evenement bestond uit presentaties, optredens en inspirerende voorbeelden uit praktijk en onderzoek. De NRC schreef een artikel over het evenement. 

Tijdens Care Through Creativity werd het whitepaper officieel overhandigd door de WHO Arts in Health Lead, Christopher Bailey, aan de wethouder van de provincie Groningen die verantwoordelijk is voor Kunst & Cultuur en Gezondheid & Welzijn. Tijdens een preview evenement in Den Haag werd het whitepaper overhandigd aan de directeur-generaal curatieve zorg van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de directeur Erfgoed & Kunst van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

De whitepaper Arts in health in Nederland: een nationale agenda is open access gepubliceerd door de University of Groningen Press, zowel in het Nederlands als Engels.

We are excited to launch the Arts in Health Netherlands (AiHN) website! Our graphic identity, our publications, and our website were all developed with the Den Haag design agency JUST. 

The idea of participation inspired the design process. “Arts in health there is a whole continuum of practices, and participation is key to them all,” says AiHN Director of Science and Education Ferdinand Lewis. “Participation is what makes creativity good for you, when you say ‘Yeah, okay, I’ll jump in, I’ll try that.”  

But how to design with that core idea in mind? “We knew we needed professional design, but we needed to find designers who understood the participatory spirit of arts in health”, Lewis adds. 

After a long search process Just was chosen, but they were the clear frontrunners. “These are experienced designers with serious corporate clients, but they also have this commitment to the public interest,” Lewis says. “Plus, everyone on the team was quite passionate about how arts in health works, and how to embody it, especially in the website.”

The team concluded that the experience of using the website, for instance, “Should not be only about consuming information” according to designer Tizian Fendt, “but instead should be like participating in a conversation”. The website design invites its users into the participatory experience of drawing on the landing page, of interacting with the page layout and color palette, and organising information in ways that are most useful to the user. The website also rewards inquisitive users with what Fendt calls “easter eggs” ––like the ticklish AiHN logo–– that reward curiosity. 

“The field of arts in health is a balance between healthcare and art,” Lewis suggests. “But the balance point is active participation, which is what the website tries to embody.”

Do arts interventions and creative engagement really make a difference in our lives and our brains? Recently, Susan Magsamen, the author of Your Brain on Art: How the Arts Transform Us, and Director of The International Arts and Mind Lab at John Hopkins University School of Medicine, was interviewed to discuss this exact question.

‍

Listen via

Spotify

This episode of When Science Finds a Way explores the science behind the arts as a tool for wellbeing, from research on singing to lived stories of healing and empowerment. In 40 minutes, we hear from leading scholar Daisy Fancourt, from a mother who participated in Breathe Melodies for Mums, and from the ever-inspiring artist Kunle Adewale. 

Listen via

Apple Podcasts

Spotify

Youtube

KoffieCo | Koffie bij de coassistent is de podcast voor en door studenten Medische Wetenschappen van het UMC Utrecht.

Gewapend met een kop koffie gaan coassistenten Tessa, Tiara en Doris het hele land door om artsen te interviewen. In deze aflevering gaan ze in gesprek met Daphne Voormolen, foetaal geneeskundige en groot kunstliefhebber, over de door haar zelf opgezette Stichting Kunst Salon en haar boodschap over hoe waardevol het is om de link te leggen tussen gezondheidszorg en de culturele sector en kunst in te zetten voor het medisch onderwijs, behandeling en gezondheid en welzijn in het algemeen.

Aflevering 127: Kunst in de zorg

‍

‍

Podcastserie Amsterdam UMC | Waarom kunst in het ziekenhuis?  
9 afleveringen

Waarom raakt een kunstwerk je als je in het ziekenhuis bent, kan een gedicht je tot tranen roeren, troost muziek of roept een verhaal fijne herinneringen op? Word je een betere dokter als je naar kunst kijkt? Waarom wil een kunstenaar graag een werk voor het ziekenhuis maken? En waarom betrekken wetenschappers kunst in hun onderzoek? Ook na een lange loopbaan als curator in het Amsterdam UMC kon Sabrina Kamstra lang niet al die vragen zelf beantwoorden. Daarom vroeg ze patiënten, kunstenaars, curatoren, artsen, wetenschappers en studenten te reageren vanuit hun eigen invalshoek en achtergrond. Dit monde uit in het boek Waarom kunst in het ziekenhuis? met essays van verschillende auteurs en hun reflecties in de gelijknamige podcastserie.

In deze podcastserie komen patiënten, medewerkers, bezoekers en kunstenaars aan het woord. De geselecteerde kunstenaars hebben allen in opdracht een werk voor het Amsterdam UMC gemaakt.

Luister via
Spotify
Apple podcasts
Springcast
‍

Kunststof aflevering - NTR - NPO Radio 1
‍
Neuroloog en expert op het gebied van de ziekte van Parkinson, Bas Bloem, gaat in gesprek met hoogleraar ouderenparticipatie, Tineke Abma, over de heilzame werking van kunst op onze gezondheid. Het onderzoek naar kunst-als-medicijn heeft de laatste jaren een enorme boost gekregen. Nu is het volgens Abma tijd om kunst een veel grotere plek toe te kennen in de medische opleiding, in de spreekkamer en in zorginstellingen. Maar hoe?

‍

Kunststof aflevering
‍

London Arts and Health | 6 episodes on social prescribing
‍
The series from London Arts and Health uncovers arts in health practices across the city of London, speaking to practitioners, funders, artists and participants about how they are working and benefitting from arts and health. The podcast has been created to celebrate the launch of the Arts and Culture: Social Prescribing Myth Buster. The myth buster aims to help everyone understand the role of arts and culture in social prescribing.

Listen via
Spotify
Apple podcasts

‍

Creative Health Stories | 20 episodes

This series conveys what ‘creative health’ means to different people and in different contexts; how creativity helps to keep us well at a general, preventative level and how it supports chronic and long term health conditions. It highlights creative practices – professional, amateur and those we can do at home – which are helping to keep us well, and what needs to happen so that creativity, the arts and culture are more widely accessible.

This podcast series consists of interviews with professionals and scholars about their arts in health projects, findings, and experiences. The series also takes on the larger policy and ethical issues of arts in health, for example during the July 2024 episode in which Sir Michael Marmot was interviewed. Sir Michael discussed his work on the social determinants of health, and explains his argument that health equality requires creativity be available to everyone.

Listen to the podcast series‍

The Arts for the Health of it podcast features more than 90 episodes.

Why do humans turn to the arts in times of crisis? How do the arts impact our health and well-being? What role do the arts play in the future of society?
‍
Hosts Catherine Particini and Andrea Sanderson (VOCAB) help you integrate the arts into everyday health and wellness practices through information, tips, how-to’s, and expert-led interviews on the subject.

The show explores the role of the arts in society, with special attention to the function of the arts in wellbeing. In one episode you might hear a lighthearted discussion about the health benefits of laughter; another introduces you to a local programme that brings artists together for community projects. Especially if you want to learn more about projects in America, or you are interested in the workings of ‘arts on prescription’ programmes for instance, then this show is for you!

Listen via
Spotify

‍Apple podcasts

‍Youtube

‍

In this TEDx talk, Jill Sonke explores the relationship between creativity and care. As a practitioner, and current Director of the Center for Arts in Medicine at the University of Florida, Sonke brings nearly three decades of experience to describing the impact of artistic expression on wellbeing. Using many engaging examples, she masterfully lays out the case for the introduction of the arts in healthcare. Dancing, live-music, and powerful anecdotes are followed up by a straightforward summary of the evidence for arts in health.

‍

This BBC News report interviews a patient at the Bethlem Royal Hospital psychiatric institution, about the art collection made by patients. The interviewee explores how drawing helps the patient to express themselves, and even points the way toward the end of treatment. "What arts does is give somebody free reign just to go into themselves and say this is what's like for me".

The Bethlem Royal Hospital continues to use art-making activities and hosts its own art gallery now too. The art gallery connects professional artists with patients and patients with art.

‍

One critique of arts in health research is that study sample sizes are too small, and so cannot represent a broader population. In this video, Daisy Fancourt, a leading scholar in the field, discusses her large-scale quantitative study of a range of effects of arts engagement on wellbeing. Her team’s longitudinal analysis of national data showed improved mental, physical and cognitive outcomes.

‍

This short and informative video from the UK discusses several arts in health projects, and research about the relationship between singing and mental wellbeing. The video features the experience of people with Parkinson’s disease who are part of a project that brings them on museum visits. The video includes clips from a music and movement workshop for people with Parkinson’s. We see them singing and dancing, and exploring what they can do rather than what illness prevents them from doing.